Preko četiri procenta smrtnih slučajeva u gradovima tokom letnjih meseci su posledica urbanih toplotnih ostrva, a trećina ovih smrtnih slučajeva mogla bi da se spreči dostizanjem pokrivenosti drveća od 30 odsto
Ovo su rezultati studije koju je sproveo Institut za globalno zdravlje Barselone (ISGlobal), objavljeno u žurnalu The Lancet. Rezultati su dobijeni na osnovu podataka iz 93 evropska grada, i prikazuju značajne koristi od sadnje više drveća u gradovima kako bi se ublažio uticaj klimatskih promena.
Izlaganje toploti je povezano sa preranom smrti, kardiorespiratornim oboljenjima i prijemima u bolnicu. Ovo posebno važi za toplotne talase, ali se dešava i sa umereno visokim temperaturama tokom leta. Gradovi su posebno podložni višim temperaturama. Manje vegetacije, veća gustina naseljenosti i nepropusne površine zgrada i puteva dovode do temperaturne razlike između grada i okolnih područja – fenomena koji se naziva urbano toplotno ostrvo. S obzirom na tekuće globalno zagrevanje i urbani rast, očekuje se da će se ovaj efekat pogoršati u narednim decenijama.
„Predviđanja zasnovana na trenutnim emisijama otkrivaju da će bolesti i smrt uzrokovane toplotom postati veći teret za naše zdravstvene usluge u narednim decenijama“, kaže istraživačica ISGlobal Tamara Iungman, prva autorka studije.
Međunarodni tim na čelu sa Markom Nieuvenhuijsenom, direktorom Inicijative za urbanizam, životnu sredinu i zdravlje u ISGlobalu, procenio je stope smrtnosti stanovnika starijih od 20 godina u 93 evropska grada (ukupno 57 miliona stanovnika), između juna i avgusta 2015, i prikupio podatke o dnevnim seoskim i urbanim temperaturama za svaki grad. Analize su vršene na nivou visoke rezolucije (površine 250m x 250m). Prvo, procenili su preranu smrtnost simulacijom hipotetičkog scenarija bez urbanog toplotnog ostrva. Drugo, procenili su smanjenje temperature koje bi se postiglo povećanjem pokrivenosti drveća na 30% i povezanu smrtnost koja bi se mogla izbeći.
„Naš cilj je da informišemo lokalne donosioce odluka o prednostima integracije zelenih površina u sva naselja u cilju promovisanja održivijeg, otpornijeg i zdravijeg urbanog okruženja“, objašnjava Nivenhuijsen.
Zaštitni efekat drveća
Rezultati pokazuju da su gradovi od juna do avgusta 2015. godine bili u proseku 1,5C topliji od okolnih sela. Ukupno, 6.700 prevremenih smrti može se pripisati višim urbanim temperaturama, što predstavlja 4,3% ukupne smrtnosti tokom letnjih meseci i 1,8% mortaliteta tokom cele godine. Jedna trećina ovih smrtnih slučajeva (2.644) mogla se sprečiti povećanjem pokrivača drveća do 30%, čime bi se smanjile temperature. Sve u svemu, gradovi sa najvišim stopama smrtnosti od viška toplote bili su u južnoj i istočnoj Evropi, pri čemu su bi ovim gradovi najviše koristilo povećanje broja stabala.
Studija naglašava značajne prednosti sadnje više drveća u gradovima, iako autori priznaju da to može biti izazov u nekim gradovima zbog njihovog dizajna i da bi sadnju drveća trebalo kombinovati sa drugim intervencijama kao što su zeleni krovovi ili druge alternative za smanjenje temperature .
“Naši rezultati pokazuju i potrebu da očuvamo i održavamo drveće koje već imamo jer je ono vrijedan resurs i potrebno je mnogo vremena za uzgoj novih stabala. Ne radi se samo o povećanju stabala u gradu, već io tome kako oni su distribuirani“, kaže Nieuvenhuijsen.
Analize su urađene za 2015. jer podaci o stanovništvu nisu bili dostupni za kasnije godine, ali, kako ističe Iungman, studija pruža dragocene informacije za prilagođavanje naših gradova i njihovo povećanje otpornosti na zdravstveni uticaj klimatskih promena. „Ovde smo posmatrali samo efekat hlađenja drveća, ali ozelenjavanje gradova ima mnoge druge zdravstvene prednosti, uključujući duži životni vek, manje problema sa mentalnim zdravljem i bolje kognitivno funkcionisanje“, dodaje ona.
“Ranjivost na toplotu se menja od grada do grada u zavisnosti od nekoliko faktora. Razumevanje prednosti politike kao što je povećanje pokrivača drveća može pomoći u informisanju akcija za smanjenje rizika i sprečavanje smrti koje je moguće izbeći, posebno sa klimatskim promenama”, kaže Antonio Gasparini, profesor biostatistike i Epidemiologija na Londonskoj školi za higijenu i tropsku medicinu (LSHTM) i jedan od autora studije.
Beograd nedovoljno zelen
Plan generalne regulacije sistema zelenih površina Beograda, usvojen 2019. godine, predviđa da do 2025. godine oko 25 odsto teritorije grada bude pokriveno zelenim površinama, što je – prema rečima tadašnjeg zamenika gradonačelnika, a aktuelnog ministra građevinarstva Gorana Vesića – za deset odsto više nego trenutno.
U Beogradu je, prema rečima stručnjaka, u poslednje tri decenije smanjen broj zelenih površina u korist infrastrukture. Analiza Tijane Jakovljević, asistentkinje na Geografskom fakultetu u Beogradu pokazala je da u užem centru grada danas imamo manje zelenila nego 1990. godine.
Analiza navodi da je u periodu od 1990. do 2018. došlo je do smanjenja zelenih urbanih površina i šuma za oko 13%, dok su se naselja i infrastruktura proširili za oko 33%, odnosno na skoro dodatnih 5000 hektara.
Leave a Comment
Your email address will not be published. Required fields are marked with *