„Neki kažu da će svet završiti u vatri“, napisao je Robert Frost pre jednog veka. Pesnik je opisao popularan pogled na kraj sveta pre nego što je prešao na njegovu apokaliptičnu suprotnost, pišući, „neki kažu u ledu“.

Ali odnos između vatre i leda, u smislu Zemljine klime, nije baš tako „ili ili“ kao što je Frost prikazao. U slučaju studije predstavljene na Jesenjem sastanku AGU-a 2021. u Nju Orleansu, taj odnos je više „daj i uzimi“.

Tim istraživača koji stoji iza studije opisuje vezu između sve manje morskog leda i pogoršanja šumskih požara na zapadu Sjedinjenih Američkih Država. Kako se morski led topi od jula do oktobra, sunčeva svetlost zagreva okolno područje. Ovo na kraju donosi toplotu i uslove pogodne za požar u udaljenim državama kao što su Kalifornija, Vašington i Oregon kasnije u jesen i ranu zimu.

Istraživači opisuju ovaj odnos – njegovo postojanje je ranije poznato, ali njegov osnovni mehanizam sada je prvi put opisan – podjednako uticajnim kao i klimatski obrasci poput El Ninjo-Južne oscilacije.

„To nije savršena analogija, ali ovakve telekonekcije su pomalo poput efekta leptira“, rekao je Hailong ​​Vang, naučnik o Zemlji u Nacionalnoj laboratoriji za severozapad Pacifika Ministarstva energetike i koautor nove studije. On se poziva na popularnu karakteristiku teorije haosa gde se smatra da leptirova krila utiču na formiranje udaljenog tornada.

„Klimatski uslovi u jednom delu sveta mogu, tokom vremena, da utiču na klimatske ishode udaljene hiljadama kilometara“, rekao je Vang. „U našem slučaju, nalazimo da su arktički region i zapad SAD povezani ovim odnosom. Regionalno zagrevanje kopna i morske površine uzrokovano gubitkom morskog leda pokreće toplije i sušnije uslove na Zapadu kasnije tokom godine.“

Vang je svoje nalaze virtuelno predstavio na konferenciji AGU-a.

Priča o dva vrtloga

Vang i njegove kolege autori otkrili su da, kako se arktički morski led topi, a okolne kopnene i morske površine zagrevaju, vrtlog jača u atmosferi iznad zagrejanog područja. Ovaj vrtlog, koji se okreće suprotno od kazaljke na satu kao ciklon, nastaje zbog razlika u vazdušnom pritisku.

Snažni vrtlog neprestano gura polarnu mlaznu struju iz svog tipičnog uzorka, odvodeći vlažan vazduh dalje od zapada SAD. Drugi vrtlog, koji se okreće u smeru kazaljke na satu, formira se ispod polarnog vrtloga iznad zapada SAD. Ovaj drugi vrtlog — sličan vrtlogu koji je odgovoran za ekstremnu vrućinu pacifičkog severozapada ranije ovog leta — sa sobom donosi vedro nebo, suve uslove i drugo vreme pogodno za požar.

Kako Arktik nastavlja da se zagreva, to može da izoštri kontrast između ova dva udaljeno povezana sistema, dodatno pogoršavajući uslove u već požarom opustošenom regionu. Više od tri miliona hektara je izgorelo samo širom Kalifornije tokom sezone požara 2021.

Manje leda, više toplote

Da bi ispitali uticaj arktičkog morskog leda na formiranje klimatskih uslova pogodnih za požar, autori studije su se pozvali na poslednje četiri decenije zabeležene nivoe morskog leda. Tim je izolovao mehanizam koji je u igri kroz modeliranje sprovedeno u Nacionalnom centru za energetska istraživanja naučnog računarstva u Nacionalnoj laboratoriji Lorens Berkli.

Morski led na Arktiku neprestano opada otkako su naučnici počeli da mere njegov gubitak kasnih ’70. Pokrivač morskog leda na kraju leta se smanjivao za 13 procenata svake decenije u odnosu na prosek 1981-2010, pokazali su podaci Nacionalne administracije za okeane i atmosferu.

Predviđa se da će arktički morski led nastaviti da opada, što će na kraju dovesti do perioda bez leda arktičkih voda pre 2050. Danas je čak i stariji, deblji led koji traje tokom cele godine tanji i krhkiji.